Λύση του γάμου με συναινετικό διαζύγιο. Ανήλικα τέκνα. Έγγραφη συμφωνία ρύθμισης της επιμέλειας, επικοινωνίας και διατροφής (Μονομελές Πρωτοδικείο Χανίων, αριθμός απόφασης 381/2013)
Περίληψη: Λύση του γάμου με συναινετικό διαζύγιο. Ανήλικα τέκνα. Η προσκομιζόμενη ενώπιον του δικαστηρίου έγγραφη συμφωνία των συζύγων. Νομική φύση αυτής. Αποτελεί ουσιαστική προϋπόθεση του συναινετικού διαζυγίου όχι όμως του παραδεκτού αυτού. Απαραίτητο περιεχόμενο αυτής είναι η ρύθμιση της επιμέλειας των τέκνων και της επικοινωνίας των συζύγων με αυτά ή της διατροφής αυτών, εφόσον έχει συμφωνηθεί, χωρίς να εξαρτά τη συναινετική λύση του γάμου από την νομιμότητα και την εγκυρότητα των όρων της, οι οποίοι δεν αποτελούν λόγο ανατροπής της απόφασης που ανήγγειλε τη λύση του γάμου. Επικύρωση αυτής από το δικαστήριο. Διάρκεια ισχύος της σχετικής συμφωνίας. Η απόφαση του δικαστηρίου που αφορά την επιμέλεια, επικοινωνία και διατροφή των ανήλικων τέκνων αποτελεί εκτελεστό τίτλο. Η τυχόν ρύθμιση με τη συμφωνία κι άλλων συνεπειών που δεν προβλέπονται από το νόμο, δεν μπορεί να επικυρωθεί από το δικαστήριο, ακόμη κι αν συμπεριλαμβάνεται στη συμφωνία για τη διατροφή και επιμέλεια των τέκνων. Πολιτική δικονομία. Αρμοδιότητα δικαστηρίου. Διαδικασία. Το δικαστήριο δέχεται την αίτηση.
[...] Σύμφωνα με το άρθρο 1441 ΑΚ, όπως αυτό αντικαταστάθηκε από το άρθρο 3 παρ. 2 Ν. 4055/2012, με έναρξη ισχύος από 2 Απριλίου 2012 (άρθρο 113 Ν. 4055/2012): «Οι σύζυγοι μπορούν με έγγραφη συμφωνία να λύσουν το γάμο τους, εφόσον έχει διαρκέσει τουλάχιστον έξι μήνες πριν από την κατάρτιση της. Η συμφωνία αυτή υπογράφεται από τα συμβαλλόμενα μέρη και από τους πληρεξουσίους δικηγόρους τους ή μόνον από τους τελευταίους, εφόσον είναι εφοδιασμένοι με ειδικό πληρεξούσιο, το οποίο πρέπει να έχει δοθεί μέσα στον τελευταίο μήνα πριν από την υπογραφή του συμφωνητικού. Αν υπάρχουν ανήλικα τέκνα, για να λυθεί ο γάμος πρέπει η ανωτέρω συμφωνία να συνοδεύεται με άλλη έγγραφη συμφωνία των συζύγων που να ρυθμίζει την επιμέλεια των τέκνων και την επικοινωνία με αυτά, η οποία ισχύει ώσπου να εκδοθεί η απόφαση για το θέμα αυτό σύμφωνα με το άρθρο 1513. Η κατά τα ανωτέρω έγγραφη συμφωνία, καθώς και το έγγραφο συμφωνητικό που αφορά την επιμέλεια και την επικοινωνία των ανήλικων τέκνων ή τη διατροφή αυτών, εφόσον έχει συμφωνηθεί, υποβάλλονται μαζί με τα ειδικά πληρεξούσια, όταν απαιτείται, στο αρμόδιο μονομελές πρωτοδικείο, το οποίο με απόφασή του, που εκδίδεται κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας επικυρώνει τις συμφωνίες και κηρύσσει τη λύση του γάμου, εφόσον συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις. Η απόφαση του μονομελούς πρωτοδικείου που αφορά την επιμέλεια, επικοινωνία και διατροφή των ανήλικων τέκνων αποτελεί εκτελεστό τίτλο».
Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι για την έκδοση συναινετικού διαζυγίου, αν υπάρχουν κατά την διάρκεια του γάμου ανήλικα τέκνα, πρέπει να προσκομίζεται στο Δικαστήριο, μαζί με την αίτηση, έγγραφη συμφωνία των συζύγων που να ρυθμίζει την επιμέλεια των τέκνων και την επικοινωνία με αυτά. Η συμφωνία επικυρώνεται από το δικαστήριο και ισχύει ώσπου να εκδοθεί απόφαση για το θέμα αυτό, σύμφωνα με το άρθρο 1513 ΑΚ. Η συμφωνία αυτή είναι εντελώς διαφορετική από την σύμβαση για την λύση του γάμου και πρέπει να είναι μεταγενέστερη από την τελευταία, αφού η τελευταία αποτελεί προϋπόθεση της πρώτης, αποτελεί δε (η συμφωνία αυτή) ουσιαστική προϋπόθεση του συναινετικού διαζυγίου όχι όμως του παραδεκτού αυτού (βλ. Κουμάντος: ΟικογΔ, σελ. 295, Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη: ΟικογΔ, Β, σελ. 476) και είναι ιδιόρρυθμη σύμβαση, που η ισχύς της εξαρτάται από την επικύρωση της με την απόφαση που λύνει το γάμο (βλ. Σοφιαλίδη-Κορνηλάκη: ΟικογΔ, σελ. 852), έως την έκδοση της οποίας δεν παράγει αποτελέσματα. Ο νόμος, όπως προκύπτει από τις διατάξεις της ΑΚ 1441, αρκείται στην προσκόμιση στο Δικαστήριο της έγγραφης αυτής ιδιόρρυθμης συμφωνίας των συζύγων για την επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων τους και τον τρόπο επικοινωνίας τους με αυτά, χωρίς να εξαρτά τη συναινετική λύση του γάμου από την νομιμότητα και την εγκυρότητα των όρων της, οι οποίοι δεν αποτελούν λόγο ανατροπής της απόφασης που ανήγγειλε τη λύση του γάμου. Απλώς και μόνο κατά το στάδιο αυτό το Δικαστήριο την επικυρώνει, υπό την έννοια ότι βεβαιώνει την ύπαρξη της, χωρίς να είναι ανάγκη να αναφέρει στην απαγγέλουσα το διαζύγιο απόφαση του και το περιεχόμενο της έγγραφης αυτής συμφωνίας (βλ. σχετ. ΕφΑθ 6380/2011 ΕλλΔνη 2012.166, ΕφΑθ 255/1993 ΕλλΔνη 35. 439, ΕφΑθ 3628/1991 ΝοΒ 39. 932, ΑΠ 889/1988 ΕλλΔνη 30. 1327, Βασ. Βαθρακοκοίλη, ΕΡΝΟΜΑΚ, υπό άρθρο 1441 ΑΚ σελ. 502 παρ. 12 επομ.).
Η ρύθμιση με τη συμφωνία κι άλλων συνεπειών (π.χ. για διατροφή των συζύγων, για τη ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης, την κατανομή των κοινών κινητών) που δεν προβλέπονται από το νόμο, δεν μπορεί να επικυρωθεί από το Δικαστήριο, ακόμη κι αν συμπεριλαμβάνεται στη συμφωνία για τη διατροφή και επιμέλεια των τέκνων και αυτό προκύπτει από τη γραμματική διατύπωση της διάταξης. Αν ο νομοθέτης επιθυμούσε να επικυρώνονται από το Δικαστήριο και άλλες συμφωνίες που αφορούν στις προσωπικές ή περιουσιακές σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους, θα το όριζε ρητά στο Νόμο. Οι αιτούντες σύζυγοι, κάτοικοι Χανίων, ζητούν με την κοινή αίτησή τους να λυθεί με συναινετικό διαζύγιο ο μεταξύ τους γάμος και να επικυρωθεί από το Δικαστήριο το περιεχόμενο του από 3-1- 2013 ιδιωτικού συμφωνητικού τους με το οποίο ρυθμίζονται οι μεταξύ τους οικονομικές σχέσεις και η χρήση της οικογενειακής τους στέγης, προκειμένου να αποτελέσει τίτλο εκτελεστό. Η αίτηση αρμόδια και παραδεκτά εισάγεται για να συζητηθεί στο Δικαστήριο αυτό, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 22 και 739 επ. ΚΠολΔ) και είναι νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 14 περ.β΄, 16 και 1441 ΑΚ, όπως το τελευταίο άρθρο ισχύει μετά το Ν. 4055/2012, πλην του αιτήματος να επικυρωθεί από το παρόν Δικαστήριο το περιεχόμενο της από 3-1-2013 ιδιωτικής τους συμφωνίας, η οποία ρυθμίζει τις μεταξύ τους οικονομικές σχέσεις, το οποίο πρέπει να απορριφθεί ως μη νόμιμο, σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στη μείζονα σκέψη της παρούσας, καθώς το Δικαστήριο επικυρώνει μόνο όσες συμφωνίες αναφέρονται στην επιμέλεια και επικοινωνία τυχόν ανήλικων τέκνων. Συνεπώς, η αίτηση, κατά το μέρος που κρίθηκε νόμιμη, πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς την ουσιαστική βασιμότητά της.
Από τα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης αυτού του Δικαστηρίου καθώς και από όλα τα νόμιμα προσκομιζόμενα έγγραφα, αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Οι αιτούντες τέλεσαν νόμιμο θρησκευτικό γάμο στον Ιερό Ναό Αγ. Χαραλάμπους περιοχής Λενταριανών Χανίων κατά τους κανόνες της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας στις 27 Ιουλίου 2002 (βλ. σχετ. την υπ` αριθ. 229/Α/2002 ληξιαρχική πράξη γάμου, που συνέταξε ο ληξίαρχος Χανίων ....... .... ). Από το γάμο τους αυτό δεν απέκτησαν τέκνα (βλ. το υπ’ αριθμ. 99519/20-12-2012 Πιστοποιητικό Οικογενειακής Κατάστασης του Δημάρχου Χανίων). Οι αιτούντες με την από την από 3-1-2013 έγγραφη συμφωνία τους, η οποία υπογράφεται νομίμως από τους αιτούντες και τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους δήλωσαν ότι συμφωνούν να λυθεί ο μεταξύ τους γάμος με διαζύγιο. Επομένως, ο γάμος τους έχει διαρκέσει έξι τουλάχιστον μήνες πριν από την κατάρτιση της ανωτέρω συμφωνίας. Συνεπώς, η αίτηση, πρέπει να γίνει δεκτή ως και ουσιαστικά βάσιμη, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό της παρούσας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ: ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ ό,τι κρίθηκε απορριπτέο. ΔΕΧΕΤΑΙ την αίτηση. ΚΗΡΥΣΣΕΙ λυμένο τον μεταξύ των αιτούντων θρησκευτικό γάμο, που τελέστηκε στα Χανιά και ειδικότερα στον Ιερό Ναό Αγίου Χαραλάμπους περιοχής Λενταριανών Χανίων στις 27 Ιουλίου 2002.
Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, Δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα