Το ελληνικό δίκαιο επιτρέπει τη σύσταση σωματείου με μέλη αλλοδαπούς, καθώς και τη δυνατότητα διοίκησής του από αλλοδαπούς (Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, αριθμός απόφασης 16520/2004)

Περίληψη: Σωματείο. Το ελληνικό δίκαιο επιτρέπει τη σύσταση σωματείου με μέλη αλλοδαπούς, καθώς και τη δυνατότητα διοίκησής του από αλλοδαπούς. Εκτενής νομική θεμελίωση. Δεκτή η σύσταση σωματείου με την επωνυμία "Ενωση Βαλκανικών Δικηγορικών Συλλόγων". Σκοποί της ένωσης.

[...] Κατά τη διάταξη του άρθρου 12 του Συντάγματος, δικαίωμα να συστήνουν ενώσεις και σωματεία έχουν μόνον οι Ελληνες, ενώ κατά τη διάταξη του άρθρου 107 Εισ ΝΑΚ όσοι διοικούν σωματεία πρέπει να είναι έλληνες πολίτες. Περαιτέρω, η διάταξη του άρθρου 25 του Συντάγματος ορίζει ότι υπό την εγγύηση του κράτους τελούν τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου. Εκ τούτων παρέπεται ότι η γενικότερη (σε σχέση με το άρθρο 12 Σ) διάταξη του άρθρου 25 Συντάγματος επιφυλάσσει επί του πεδίου των ατομικών δικαιωμάτων (περιλαμβανομένου και του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι) για τους αλλοδαπούς όμοια αντιμετώπιση όπως και για τους ημεδαπούς, δεδομένου ότι αναφέροντας τα δικαιώματα του ανθρώπου εννοεί όλους όσους βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια, ανεξαρτήτως ιθαγένειας. Σύμφωνος με την ελευθερία της ίδρυσης σωματείων στην Ελλάδα, αποτελούμενων αποκλειστικά από αλλοδαπούς, φαίνεται να είναι και ο ΑΚ, ο οποίος αφενός μεν περιέχει το γενικότερο κανόνα του άρθρου 4, σύμφωνα με τον οποίο ο αλλοδαπός απολαμβάνει τα αστικά δικαιώματα του ημεδαπού, αφετέρου δε δεν απαγορεύει ρητά την ίδρυση τέτοιου σωματείου. Εξάλλου, σύμφωνα με τα άρθρα 11 και 14 της από 4.11.1950 Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Σύμβαση της Ρώμης), η οποία κυρώθηκε με το ν.δ. 53/1974 και αποτελεί εσωτερικό δίκαιο με αυξημένη τυπική ισχύ (άρθρ. 28 παρ. 1 του Συντάγματος), το ανωτέρω δικαίωμα είναι κατοχυρωμένο για κάθε πρόσωπο χωρίς καμία διάκριση (ούτε λόγω εθνικής προέλευσης), άρα και για τους αλλοδαπούς. Οι μόνοι περιορισμοί που επιτρέπονται αφορούν την πολιτική δραστηριότητα των αλλοδαπών, καθώς και εκείνοι που συνιστούν αναγκαία μέτρα για την εθνική και δημόσια ασφάλεια, την προάσπιση της τάξεως και την πρόληψη του εγκλήματος, την προστασία της υγείας και της ηθικής ή την προστασία των δικαιωμάτων και ελευθεριών τρίτων (βλ. Αντωνόπουλο, Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση περί προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, ΕΕΝ 31.153, Βλαστό, Αστικά Σωματεία, Συνδικαλιστικές και Εργοδοτικές Οργανώσεις, έκδ. 1996, παρ. 98, Κρητικό, Δίκαιο Σωματείων και Συνδικαλιστικών Οργανώσεων, σελ. 139). Ο όρος της αμοιβαιότητας, που τάσσεται από το άρθρο 28 παρ. 1 του Σ, δεν έχει στην παρούσα περίπτωση, σε διεθνείς δηλαδή συνθήκες που έχουν άμεσο αντικείμενο την αναγνώριση θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών στις οποίες είτε έχει υποκατασταθεί η αρχή της αλληλεγγύης και της ισότητας, είτε υπάρχει σύστημα συλλογικής καταχωρήσεως ή εγγυήσεως των ανειλημμένων υποχρεώσεων από όλα τα συμβαλλόμενα κράτη, όπως συμβαίνει στη Σύμβαση της Ρώμης (βλ. Βεγλερή, Η Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το Σύνταγμα, σ. 124 επ.). Πράγματι, η αρχή της αμοιβαιότητας έχει θέση μόνο σε διμερείς διεθνείς συμβάσεις ή πολυμερείς, που στην πραγματικότητα αποτελούν πλέγμα διμερών σχέσεων (βλ. ΠολΠρΑθ 1834/86, ΝοΒ 35.399, ΠολΠρΑθ 2449/86, ΝοΒ 35.401, ΠολΠρΑθ 3953/89 αδημ., Πολ ΠρΑθ 330/90 αδημ.). Κατά συνέπεια, είναι επιτρεπτή κατά το ισχύον εσωτερικό δίκαιο (διατάξεις ισχύοντος Συντάγματος, Σύμβαση της Ρώμης και διατάξεις του ΑΚ) ακόμη και η σύσταση σωματείου με αλλοδαπούς και μόνον ως μέλη του, με τη δυνατότητα διοίκησής του μόνον από αλλοδαπούς (ΜονΠρΑθ 4300/1996 ΝοΒ 45.253, ΜονΠρΑθ 3518/1993 ΝοΒ 1994.231, ΠολΠρΑθ 1834/1986 ΝοΒ 1987.399), αφού η σχετική διάταξη του άρθρου 107 Εισ ΝΑΚ καταργήθηκε ως αντικείμενη στα άρθρα 11 και 14 της Σύμβασης της Ρώμης, που αποτελεί, κατά τα προεκτεθέντα, εσωτερικό δίκαιο με αυξημένη τυπική ισχύ (ΜονΠρΘεσ 4300/1996, ΝοΒ 1997.253).

Οι αιτούντες, με την κρινόμενη αίτησή τους, ζητούν να αναγνωρισθεί το υπό σύσταση σωματείο, με την επωνυμία ..................... ...... , με έδρα τη Θεσσαλονίκη, και να εγγραφεί στο δημόσιο βιβλίο σωματείων που τηρείται στο Δικαστήριο αυτό. Με το περιεχόμενο και το αίτημα αυτό, η αίτηση αρμόδια και παραδεκτά φέρεται ενώπιον του Δικαστηρίου αυτού, κατά την προκείμενη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 739, 740 παρ. 1, 787 παρ. 1 ΚΠολΔ), είναι δε νόμιμη, στηριζομένη στις διατάξεις των άρθρων 12, 25, 28 παρ. 1 του Συντάγματος, 78 επ. ΑΚ και 11 και 14 της από 4.11.1950 Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Σύμβαση της Ρώμης), η οποία κυρώθηκε από τη χώρα μας με το ν.δ. 53/1974. Επομένως, πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω κατ` ουσίαν. Από τα έγγραφα που οι αιτούντες νόμιμα, σύμφωνα με το άρθρο 79 ΑΚ, προσκομίζουν και ειδικότερα από 1) το από 20.3.2004 πρακτικό ίδρυσης του σωματείου και εκλογής των μελών της προσωρινής διοίκησης που εκλέχθηκε από τους ιδρυτές του, που υπογράφεται σύμφωνα με το νόμο από είκοσι τρία (23) ιδρυτικά μέλη, 2) τον από 20.3.2004 πίνακα των μελών της προσωρινής διοίκησης και την από 20.3.2004 υπεύθυνη δήλωσή τους ότι δεν συντρέχει στο πρόσωπό τους κώλυμα του νόμου για τη θέση που κατέχουν στην προσωρινή διοίκηση του υπό σύσταση σωματείου και 3) το από 20.3.2004 καταστατικό του υπό σύσταση σωματείου, που αποτελείται από 20 άρθρα, φέρει χρονολογία, υπογράφεται νόμιμα από τα 23 ιδρυτικά του μέλη και περιέχει όλα τα στοιχεία που προβλέπονται με ποινή ακυρότητας από τη διάταξη του άρθρου 80 ΑΚ, αποδεικνύεται ότι τηρήθηκαν όλες οι προϋποθέσεις που τάσσει ο νόμος για την αναγνώριση του σωματείου. Τέλος, το σωματείο στοχεύει, κατά το καταστατικό του, στη μελέτη, στην οργάνωση και στην προώθηση όλων των θεμάτων που αφορούν τους κανόνες που διέπουν άμεσα ή έμμεσα το λειτούργημα του δικηγόρου στην περιοχή του και σκοπός του είναι η υποστήριξη και η υπεράσπιση του συνταγματικού ρόλου των δικηγόρων και η παροχή πλήρους και αποτελεσματικής προστασίας σε κάθε περίσταση στους δικηγόρους κατά την άσκηση του λειτουργήματός τους, η εξασφάλιση του δικαιώματος κάθε προσώπου να συμβουλεύεται και να εκπροσωπείται από έναν ή περισσότερους δικηγόρους της ελεύθερης επιλογής του και του δικαιώματος κάθε προσώπου σε μία δίκαιη δίκη από έναν αμερόληπτο δικαστή μέσα σε εύλογο χρόνο, η διευκόλυνση στην ανταλλαγή πληροφοριών σε νομικά και κοινωνικά θέματα, η δημιουργία μιας τράπεζας νομικών πληροφοριών, στην οποία όλα τα μέλη θα έχουν πρόσβαση, η συνεισφορά στη γνώση και εξέλιξη των εθνικών νομοθεσιών, η συνεργασία με άλλους δικηγορικούς συλλόγους, με την CCBE, με τις Διεθνείς Οργανώσεις Δικηγόρων και άλλες διεθνείς δικηγορικές και μη οργανώσεις και οργανισμούς, η παροχή πρόσβασης και επαφής με το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο, η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η υποστήριξη της ισότητας των δύο φύλων, η συμβολή στην οικοδόμηση δημοκρατικών θεσμών, στην ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών, στην καταπολέμηση της φτώχειας και της υποαπασχόλησης, στην προστασία του περιβάλλοντος, η ενίσχυση και η κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών σε δράσεις αλληλεγγύης για τα προβλήματα των αναπτυσσόμενων και υπό μετάβαση χωρών, η δράση προς άμβλυνση του χάσματος ανάμεσα στις ανεπτυγμένες και στις αναπτυσσόμενες και υπό μετάβαση χώρες, η ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας των αναπτυσσόμενων χωρών, η συμβολή στην οικοδόμηση της ειρήνης και η ανάπτυξη καλών σχέσεων μεταξύ των χωρών της περιοχής του σωματείου. Ο σκοπός αυτός δεν είναι κερδοσκοπικός ούτε αντίθετος στους νόμους που ισχύουν, την ηθική και τη δημόσια τάξη. Κατ` ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή ως βάσιμη και από ουσιαστική άποψη και να διαταχθούν όσα ορίζονται στο άρθρο 81 παρ. 1 ΑΚ, σε συνδυασμό με το άρθρο 11 παρ. 2 ν. 4114/1960 περί Ταμείου Νομικών, όπως ειδικότερα αναφέρεται στο διατακτικό της παρούσας.