Τροχαίο ατύχημα - Η ασφαλιστική εταιρεία απαλλάσσεται από την υποχρέωση ασφαλιστικής καλύψεως σε περίπτωση προκλήσεως ζημιών από οδηγό που τελεί υπό την επίδραση οινοπνεύματος κατά την οδήγηση (Άρειος Πάγος, αριθμός απόφασης 731/2013)

Περίληψη: Σύμβαση ασφαλίσεως - τροχαίο ατύχημα - ζητήματα σιωπηρής ανανέωσης της ασφαλιστικής συμβάσεως - η ασφαλιστική εταιρεία απαλλάσσεται από την υποχρέωση ασφαλιστικής καλύψεως σε περίπτωση προκλήσεως ζημιών από οδηγό που τελεί υπό την επίδραση οινοπνεύματος κατά την οδήγηση - κάνει δεκτή την αναίρεση

[...] Κατά το άρθρο 559 αριθ. 20 ΚΠολΔ, ιδρύεται λόγος αναιρέσεως αν το δικαστήριο παραμόρφωσε το περιεχόμενο εγγράφου με το να δεχθεί πραγματικά γεγονότα προφανώς διαφορετικά από εκείνα που αναφέρονται στο έγγραφο αυτό. Παραμόρφωση υπάρχει όταν το δικαστήριο κάνει διαγνωστικό λάθος (εσφαλμένη ανάγνωση) και αποδίδει σε ορισμένο αποδεικτικό έγγραφο, με την έννοια των άρθρων 339 και 432 επ. ΚΠολΔ, περιεχόμενο διαφορετικό, όχι όμως όταν, εκτιμώντας το έγγραφο ως αποδεικτικό μέσο, προβαίνει στην εκτύπωση του περιεχομένου του, δηλαδή σε αποδεικτική αξιολόγησή του. Η παραμόρφωση πρέπει να είναι προφανής και το έγγραφο να προσκομίζεται για την απόδειξη ουσιώδους ισχυρισμού. Το δε δικαστήριο, πρέπει να μόρφωσε τη γνώμη του αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο από το περιεχόμενο του εγγράφου που παραμόρφωσε (ΑΠ 1/1999, ΑΠ 437/2005). Κατά το άρθρο 25 παρ. 8 της Κ4/585/1978 ΑΥΕ που εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση του άρθρου 6 παρ. 7 του Ν. 489/1976, αποκλείονται της ασφάλισης ζημίες που προξενήθηκαν σε χρόνο που ο οδηγός του αυτοκινήτου οχήματος τελούσε υπό την επίδραση οινοπνεύματος ή τοξικών ουσιών, κατά την έννοια και τις προϋποθέσεις του άρθρου 42 του ΚΟΚ. Ο όρος αυτός για να είναι δεσμευτικός για τα μέρη της ασφαλιστικής σύμβασης πρέπει να έχει καταστεί περιεχόμενο της σύμβασης ασφάλισης. Τούτο μπορεί να γίνει, είτε με ενσωμάτωση αυτούσιου του όρου στη σύμβαση ασφάλισης, είτε με παραπομπή της σύμβασης στους όρους της Κ4/585/1978 ΑΥΕ και συγκεκριμένα στον ανωτέρω όρο. Αρκεί και παραπομπή απευθείας στο ΦΕΚ που περιέχει την ως άνω υπουργική απόφαση. Αν στην πρόταση που απευθύνει ο αντισυμβαλλόμενος περιέχεται ο όρος που μνημονεύτηκε, για να καταστεί αυτός περιεχόμενο της ασφαλιστικής σύμβασης απαιτείται και αρκεί αποδοχή του από τον ασφαλιστή του, χωρίς αποστολή νέας πρότασης με το ίδιο περιεχόμενο από τον τελευταίο στον αντισυμβαλλόμενο. Για τη δέσμευση του ασφαλισμένου δεν είναι απαραίτητο να υπογράφεται το ασφαλιστήριο από αυτόν, αλλά αρκεί να καταβάλλει τα ασφάλιστρα και να παραλαμβάνει το ασφαλιστήριο, που είναι αποδεικτικό και όχι συστατικό της σύμβασης έγγραφο. Οι περιεχόμενοι σε αυτό γενικοί και ειδικοί όροι, από τους οποίους οι ειδικοί επικρατούν των γενικών, δεσμεύουν τον ασφαλιζόμενο και όταν ακόμη δεν το υπέγραψε, εφόσον σ' αυτό στηρίζει τις αξιώσεις του, το επικαλείται και το προσκομίζει στο δικαστήριο. Τέλος, οι γενικοί όροι της ασφάλισης υπάγονται στην ευρύτερη κατηγορία των γενικών όρων των συναλλαγών. Στην ουσία επιβάλλονται από τον ασφαλιστή στον αντισυμβαλλόμενο και ισχύουν σε όλες τις ασφαλιστικές συμβάσεις ορισμένου τύπου. Ειδικά στα αυτοκινητικά ατυχήματα οι γενικοί όροι δεν επιβάλλονται από τον ασφαλιστή, αλλά διατυπώνονται στην ανωτέρω Κ4/585/1978 Α...δικαιολογείται άγνοια των όρων από τα συμβαλλόμενα μέρη και δεν επιτρέπεται τροποποίησή τους με συμφωνία των μερών ή μονομερώς από τον ασφαλιστή.

Στην προκειμένη περίπτωση ο αναιρεσείων με το δεύτερο λόγο αναιρέσεως, προβάλλει την αιτίαση ότι το Εφετείο που έκανε δεκτή την έφεση της αναιρεσίβλητης ασφαλιστικής εταιρείας κατά της υπ' αριθ. 5153/2007 απόφασης του..., που είχε απορρίψει παρεμπίπτουσα αγωγή της, παραμόρφωσε το περιεχόμενο του υπό ημερομηνία 6-9-2002 ανανεωτηρίου συμβολαίου γιατί έκρινε ότι ο ως άνω περιοριστικός όρος της ασφαλιστικής καλύψεως του άρθρου 25 παρ. 8 της εν λόγω ΑΥΕ αποτελούσε περιεχόμενο του υπ' αριθ. ... ανανεωτηρίου συμβολαίου και έγινε αποδεκτός με την παραλαβή και χρησιμοποίηση της βεβαίωσης ασφάλισης παραδίδοντας αυτή στην τροχαία. Η προσβαλλόμενη απόφαση ως προς το ζήτημα αυτό δέχθηκε ανελέγκτως τα ακόλουθα περιστατικά: "... Περαιτέρω όπως ήδη προεκτέθηκε το ζημιογόνο όχημα ήταν ασφαλισμένο στην ενάγουσα. Για την ασφάλιση αυτή είχε καταρτισθεί το με αριθμ. .../... ασφαλιστήριο, το οποίο ισχύει από 18.1.2002 - 18.7.2002. Η ως άνω σύμβαση ασφάλισης κατά ρητή σημείωση στη α' σελίδα του προαναφερομένου ασφαλιστηρίου "διέπεται από τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας από τους ενιαίους όρους συμβολαίου αυτοκινήτων που περιλαμβάνονται στο ΦΕΚ αριθ. 795 της 8.4.1978". Με την παραπομπή της συμβάσεως ασφαλίσεως στο κείμενο της Κ4/585/1978, ο περιοριστικός όρος της ασφαλιστικής καλύψεως του άρθρου 25 παρ. 8 της εν λόγω απόφασης απέκτησε συμβατική ισχύ, εξ' ου συνάγεται ότι η ενάγουσα ασφαλιστική εταιρεία απαλλάσσεται από την υποχρέωση ασφαλιστικής καλύψεως σε περίπτωση προκλήσεως ζημιών από οδηγό που τελεί υπό την επίδραση οινοπνεύματος κατά την οδήγηση εφ' όσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις που ορίζονται στο άρθρο 42 ΚΟΚ. Ο όρος αυτός αποτελεί περιεχόμενο και του μ' αριθμ. .../Β 2087 1814 ανανεωτηρίου συμβολαίου που ίσχυε από 18/7/2002 - 18/7/2003 με βάση το οποίο ήταν ασφαλισμένο το ζημιογόνο όχημα κατά το χρόνο του ατυχήματος, αφού σύμφωνα με τα εκτιθέμενα ως άνω μετά την λήξη της αρχικής ασφαλιστικής περιόδου, η σύμβαση ασφάλισης ανανεώθηκε αυτόματα με τους ίδιους όρους του αρχικού ασφαλιστηρίου καθότι δεν υπήρξε αντίθετη συστημένη επιστολή που να απευθύνθηκε από οποιονδήποτε από τους συμβαλλομένους προς το έτερο 30 ημέρες πριν τη λήξη της αρχικής ασφαλιστικής περιόδου. Το ως άνω αρχικό ασφαλιστήριο αλλά και το ανανεωτήριο ασφαλιστήριο συμβόλαιο φέρουν μόνον την υπογραφή του νομίμου εκπροσώπου της ασφαλιστικής εταιρείας (ενάγουσας) χωρίς να φέρουν την υπογραφή του ασφαλισμένου. Περαιτέρω δεν αποδείχθηκε ότι ο εναγόμενος έλαβε αντίγραφο του αρχικού ασφαλιστηρίου συμβολαίου και εντεύθεν ότι έλαβε γνώση των όρων της ασφαλιστικής σύμβασης και πιο ειδικά του όρου που αναφέρει ότι η σύμβαση διέπεται από τις ρυθμίσεις της Κ4/585/1978 απόφασης, η οποία εμπεριέχεται στο ΦΕΚ 795 της 8.4.1978. Παρόλα αυτά ο ανωτέρω όρος που αυτόματα αποτελούσε και περιεχόμενο του ανανεωτηρίου συμβολαίου έγινε σιωπηρά αποδεκτός από τον εναγόμενο με τη χρησιμοποίηση της βεβαίωσης ασφάλισης που χορήγησε η ασφαλιστική εταιρεία κατά το ατύχημα παραδίδοντας αυτή στη τροχαία, όπως συνομολογεί ο ίδιος, αφού κατ' αυτό τον τρόπο και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη νομική σκέψη γίνεται σιωπηρά αποδεκτός ο όρος χωρίς να είναι απαραίτητη η υπογραφή του ασφαλιστηρίου συμβολαίου από τον ασφαλισμένο η χορήγηση σ' αυτόν αντιγράφου του ασφαλιστηρίου ...".

Με βάση τις παραδοχές αυτές το Εφετείο έκρινε ότι παρά το γεγονός ότι ο εναγόμενος και ήδη αναιρεσείων δεν έλαβε γνώση του περιεχομένου του αρχικού ασφαλιστηρίου και όλων των όρων της ασφαλιστικής σύμβασης και εντεύθεν του όρου που αναφέρει ότι η ασφαλιστική σύμβαση διέπεται από τις ρυθμίσεις της Κ4/585/1978 απόφασης, ο όρος αυτός περιλαμβάνετο στο ανανεωτήριο συμβόλαιο και έγινε σιωπηρά αποδεκτός από τον εναγόμενο. Όμως από την παραδεκτά κατ' άρθρο 561 παρ. 2 ΚΠολΔ επισκόπηση του κρισίμου αυτού εγγράφου δεν προκύπτει ότι γίνεται καμία αναφορά στο ΦΕΚ ή άλλους γενικούς όρους. Άρα καμία εξαίρεση δεν προκύπτει από την πλήρη ασφαλιστική κάλυψη και ότι δεν ισχύει στην προκειμένη περίπτωση η ως άνω περιοριστική διάταξη του άρθρου 25 παρ. 8 της Κ4/585/1978 ΑΥΕ. Η προσβαλλόμενη απόφαση με τις ως άνω παραδοχές από εσφαλμένη ανάγνωση απέδωσε στο έγγραφο αυτό (ανανεωτήριο συμβόλαιο) διαφορετικό περιεχόμενο από το πραγματικό, μόρφωσε δε τη γνώμη της σχετικά με το ως άνω ζήτημα, ενόψει και της παραδοχής ότι δεν παραδόθηκε αντίγραφο του αρχικού ασφαλιστηρίου στον αναιρεσείοντα, κατά κύριο λόγο από το περιεχόμενο του εγγράφου αυτού που παραμορφώθηκε. Επομένως, ο λόγος αυτός αναιρέσεως είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει δεκτός. Κατ' ακολουθίαν όλων των ανωτέρω και παρελκούσης της έρευνας του άλλου λόγου αναιρέσεως, δεδομένου ότι η αναιρετική εμβέλεια του εν λόγω λόγου εκτείνεται και στον έτερο λόγο, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, να παραπεμφθεί η υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Εφετείο η σύνθεση του οποίου είναι δυνατή από άλλους δικαστές (άρθρο 580 παρ. 3 ΚΠολΔ) και να καταδικαστεί η αναιρεσίβλητη ασφαλιστική εταιρεία στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσείοντος, λόγω της ήττας της (άρθρα 176, 183 ΚΠολΔ), σύμφωνα με το διατακτικό.

ΓIA TOYΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Αναιρεί την υπ' αριθ. 4823/2009 απόφαση του.... Παραπέμπει την υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο δικαστήριο που θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές....αναιρεσίβλητη στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσείοντος τα οποία ορίζει στο ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ.

Καραγιάννης και Συνεργάτες, Δικηγορικό Γραφείο, Θεσσαλονίκη - Αθήνα

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα