Διαζύγιο συναινετικό. Ιδιωτικό συμφωνητικό διατροφής. Διατροφή ανηλίκου τέκνου. Ένσταση συνεισφοράς στη διατροφή και του συζύγου, με τον οποίο ζει το τέκνο (Εφετείο Λάρισας, αριθμός απόφασης 550/2003).
Περίληψη: Διατροφή ανηλίκου τέκνου. Ένσταση συνεισφοράς. Διαζύγιο συναινετικό. Ιδιωτικό συμφωνητικό διατροφής. Διατροφή ανηλίκου τέκνου. Ένσταση συνεισφοράς στη διατροφή και του συζύγου, με τον οποίο ζει το τέκνο. Η περί καταβολής διατροφής συμφωνία σε ιδιωτικό συμφωνητικό, που επικυρώθηκε με την απόφαση περί συναινετικού διαζυγίου, διαλαμβάνεται καθ' υπέρβαση των όσων απαιτούνται για την έκδοση συναινετικού διαζυγίου.
[...] Η κρινομένη έφεση κατά της υπ' αριθ. 256/2000 οριστικής αποφάσεως του Μονομελούς Πρωτοδικείου Βόλου, που εκδόθηκε κατά την ειδική διαδικασία των διαφορών διατροφής (άρθρ. 681Β' ΚΠολΔ), ασκήθηκε νομότυπα και εμπρόθεσμα, από τον εν μέρει ηττηθέντα εναγόμενο-εκκαλούντα καθόσον από τα στοιχεία της δικογραφίας δεν προκύπτει το αντίθετο, ούτε άλλωστε αμφισβητείται τούτο. Επομένως είναι τυπικά δεκτή και πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω κατ' ουσίαν. Η ενάγουσα και ήδη εφεσιβλήτη με την από 25-5-1998 αγωγή της, που ήγειρε ενώπιον 25-5-1998 αγωγή της, που ήγειρε ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πατρών, από το οποίο με την υπ'αριθ. 1036/1999 απόφασή του παρεπέμφθη προς εκδίκαση από το αρμόδιο κατά τόπο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, ζήτησε να υποχρεωθεί ο εναγόμενος-εκκαλών, με τον οποίο λύθηκε αμετακλήτως ο μεταξύ τους γάμος, να καταβάλει σ' αυτήν ως μηνιαία διατροφή, για την ίδια ατομικά 100.000 δρχ., για λογαριασμό δε του ανηλίκου τέκνου τους, του οποίου έχει την επιμέλεια, 40.000 δρχ., πέραν των 40.000 δραχμών που της είχε ήδη καταβάλει, για το χρονικό δε διάστημα, στην δεύτερη περίπτωση, από 1-5-1996 έως 31-5-1998. Επί της αγωγής αυτής εκδόθηκε η προαναφερθείσα εκκαλουμένη απόφαση, η οποία απέρριψε αυτήν ως προς την ενάγουσα ατομικά και δεν της επιδίκασε διατροφή, ενώ αντίθετα, κατά παραδοχή της αγωγής ως προς το ανήλικο, επιδίκασε για λογαριασμό αυτού το αιτηθέν ποσό της μηνιαίας διατροφής. Κατά της εν λόγω αποφάσεως παραπονείται μόνον ο εναγόμενος με την έφεσή του, ζητώντας την εξαφάνισή της και την απόρριψη της αγωγής και ως προς την αιτούμενη διατροφή του ανηλίκου.
Από τις ένορκες καταθέσεις των εξετασθέντων μαρτύρων, που περιέχονται στα ταυτάριθμα με την εκκαλουμένη πρακτικά συνεδριάσεως και τα έγγραφα που επικαλούνται και προσκομίζουν οι διάδικοι αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Από τον γάμο των διαδίκων, που τελέσθηκε στις 16-5-1992 και λύθηκε αμετακλήτως συναινετικά με την υπ' αριθ. 238/1996 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πατρών, γεννήθηκε στις 13-5-1993 το τέκνο τους στο οποίο με την βάπτιση δόθηκε το όνομα Π... Με την αμέσως ανωτέρω απόφαση επικυρώθηκε το από 19-7-1995 ιδιωτικό συμφωνητικό, με το οποίο ανατέθηκε η επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου στην ενάγουσα μητέρα του και καθορίσθηκε ο τρόπος επικοινωνίας του εναγομένου πατέρα με αυτό. 'Εκτοτε το ανήλικο διέμενε με την μητέρα του στο Βόλο, σε μισθωμένο μεν διαμέρισμα, το μηνιαίο όμως μίσθωμα των 90.000 δραχμών, που κατέβαλε το κάλυπτε κατά 60.000 δρχ. από ισόποσο μίσθωμα που εισέπραττε η ίδια από την εκμίσθωση παλαιάς οικίας της στο Βόλο. Άλλο περιουσιακό στοιχείο, ή εισόδημα από οποιαδήποτε άλλη πηγή δεν είχε και δεν έχει η ενάγουσα, η οποία, απασχολούμενη κατά το επίδικο χρονικό διάστημα (1-5-96 έως 31-5-98) αποκλειστικά με την ανατροφή και επιμέλεια του έχοντος ανάγκη των προσωπικών φροντίδων αυτής (μητέρας του) ανηλίκου, ηλικίας τότε 3-4 ετών, δεν είχε τουλάχιστον κατά τον χρόνο εκείνο την δυνατότητα προς εργασία, ούτε άλλωστε εργάσθηκε αυτή κατά την διάρκεια του γάμου, παρά μόνο πριν από αυτόν ως ιδιωτική υπάλληλος. Αντίθετα ο εναγόμενος, που υπηρετεί ως μόνιμος υπαξιωματικός (ανθυπασπιστής) στις τάξεις του Ελληνικού Στρατού, ελάμβανε κατά το ως άνω χρονικό διάστημα, κατά μέσο όρο μηνιαίως αποδοχές ποσού 275.000 δραχμών, πλέον της αναλογίας επιδόματος αδείας και δώρων εορτών (βλ. προσκομιζόμενα αναλυτικά φύλλα Μισθοδοσίας αυτού των ετών 1996-1998). Βαρύνετο όμως αυτός με μηνιαίο μίσθωμα 65.000 δραχμών για κατοικία που μίσθωνε στην Σάμο, όπου διέμενε κατά το επίδικο χρονικό διάστημα, ως εκ της υπηρεσίας του. Δεδομένου δε ότι ο γάμος με την νυν σύζυγό του Σ.. Σ.. τελέσθηκε στις 25-4-1998 και το τέκνο που απέκτησε με αυτήν γεννήθηκε στις 13-8-1998, δεν ήταν ως εκ τούτου γεγεννημένη εις βάρος του εναγομένου υποχρέωση προς διατροφή του τέκνου κατά το επίδικο χρονικό διάστημα (1-5-96 έως 31-5-98), αλλά ούτε και της νυν συζύγου του στην πραγματικότητα, αφού κατά ένα και μόνο μήνα εμπίπτει η έναρξη της υποχρεώσεώς του προς διατροφή αυτής στο ίδιο αυτό χρονικό διάστημα, καθόσον αφορά το ανήλικο τέκνο των διαδίκων, τούτο στερούμενο εισοδημάτων από περιουσία ή άλλους πόρους και μη δυνάμενο λόγω της ηλικίας του να εργασθεί και να αυτοδιατραφεί, δικαιούται διατροφής από τους γονείς του, ο καθένας από τους οποίους υποχρεούται ανάλογα με τις οικονομικές του δυνάμεις (άρθρ. 1489 παρ. 2 ΑΚ).
Το ποσό δε της διατροφής αυτής, η οποία προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του ανηλίκου, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες ζωής του και περιλαμβάνει όσα είναι αναγκαία για την συντήρηση και την ανατροφή του (άρθρ. 1493 ΑΚ), πρέπει να καθορισθεί για το επίδικο χρονικό διάστημα σις 80.000 δρχ. ή σε 235 ευρώ το μήνα (ανάλογη διατροφή), από το οποίο ποσό 60.000 δρχ. ή 176 ευρώ εδικαιούτο το ανήλικο από τον, μη βαρυνόμενο, όπως προαναφέρθηκε, κατά το εν λόγω χρονικό διάστημα με την διατροφή της νυν συζύγου του και του τέκνου με αυτήν, εναγόμενο πατέρα του, ο οποίος μπορούσε να το καταβάλει, χωρίς να διακινδυνεύσει η δική του διατροφή, απορριπτομένου του περί του αντιθέτου ισχυρισμού αυτού και του σχετικού λόγου της εφέσεως ως κατ' ουσία αβασίμου. Το υπόλοιπο ποσό προς συμπλήρωση της διατροφής του εν λόγω τέκνου (20.000 δρχ. ή 59 ευρώ) εβάρυνε την ενάγουσα μητέρα του, η οποία, μη δυνάμενη να συνεισφέρει σε χρήμα το παρείχε κατά φυσικό τρόπο (IN NATURA) με τις προσφερόμενες στο ανήλικο υπηρεσίες και φροντίδες (στέγη, παρασκευή φαγητού, καθαριότητα, επίβλεψη, ανατροφή κλπ). 'Ετσι η προβαλλόμενη από τον εναγόμενο ένσταση συνεισφοράς της ενάγουσας στην διατροφή του ανηλίκου πρέπει να γίνει δεκτή ως κατ' ουσία βάσιμη, όχι σε αυτούσιο χρήμα, αλλά σε υπηρεσίες, αποτιμώμενες στο ποσό των 20.000 δραχμών ή 59 ευρώ μηνιαίως. Συνακόλουθα πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτός ως κατ' ουσία βάσιμος και ο σχετικός με την ως άνω ένσταση λόγος της εφέσεως. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο εναγόμενος έχει ήδη καταβάλει για το επίδικο χρονικό διάστημα ως διατροφή του ανηλίκου 40.000 δρχ. ή 117 ευρώ μηνιαίως, αρνούμενος ότι υπέχει υποχρέωση καταβολής μεγαλύτερου ποσού διατροφής, για τον οποίο λόγο και ασκήθηκε η ένδικη αγωγή. Και είναι αληθές περαιτέρω ότι στο προαναφερόμενο ιδιωτικό συμφωνητικό, που επικυρώθηκε με την απόφαση περί συναινετικού διαζυγίου, διαλαμβάνεται, καθ' υπέρβαση βεβαίως των όσων απαιτούντο για την έκδοση του είδους αυτού (συναινετικού) διαζυγίου (άρθρ. 1441 παρ. 3 Α.Κ) και συμφωνία των διαδίκων για καταβολή εκ μέρους του εναγομένου διατροφής 80.000 δραχμών μηνιαίως προς την ενάγουσα.
Όμως, παρεκτός του ότι από την γραμματική διατύπωση της σχετικής περικοπής του ιδιωτικού συμφωνητικού "υποχρεούται να πληρώνει στην δεύτερη (ενάγουσα) διατροφή 80.000 δραχμών το μήνα" δεν προκύπτει αν το ποσό των 80.000 δραχμών αναφέρεται σε διατροφή του ανηλίκου ή της μητέρας αυτού (ενάγουσας), η οποία άλλωστε την διεκδίκησε ανεπιτυχώς βεβαίως με την εκκαλουμένη απόφαση, όπως προαναφέρθηκε, σε κάθε περίπτωση η σχετική υποχρέωση του εναγομένου, κατά την κρίση του Δικαστηρίου αυτού, αναφέρεται στον συγκεκριμένο χρόνο υπογραφής του συμφωνητικού (19-7-1995) και δεν μπορεί να δεσμεύει αυτόν (εναγόμενο) για μεταγενέστερο χρόνο και δη για τον ένδικο χρόνο της αγωγής, ο οποίος άλλωστε ουδόλως αναφέρεται στο συμφωνητικό, με συνέπεια να πάσχει αοριστία ή συμφωνία αυτή ως προς την διάρκεια του χρόνου παροχής και συνακόλουθα να μη παράγει και εκ του λόγου αυτού έννομα αποτελέσματα αυτή. 'Ετσι ο ισχυρισμός της ενάγουσας περί υπάρξεως συμφωνίας για καταβολή εκ μέρους του εναγομένου ποσού 80.000 δραχμών μηνιαίως ως διατροφή του ανηλίκου τέκνου τους, πρέπει να απορριφθεί ως κατ' ουσία αβασίμου.- Παρά ταύτα, εκ του λόγου ότι αποδείχθηκε ότι η ενάγουσα όχλησε κατ' επανάληψη τον εναγόμενο κατά το επίδικο χρονικό διάστημα για καταβολή ποσού διατροφής μεγαλύτερου των 40.000 δραχμών που της κατέβαλε, υφίσταται υποχρέωση του εναγομένου για καταβολή της εν λόγω αυξημένης διατροφής που ανάγεται στο παρελθόν (άρθρ. 1489 παρ. 2 Α.Κ), απορριπτομένου του περί του αντιθέτου ισχυρισμού αυτού ως αβασίμου. Ωσαύτως εκ του λόγου ότι ο εναγόμενος κατά την συμφωνία με την ενάγουσα ήταν υποχρεωμένος να καταβάλει την μηνιαία διατροφή του ανηλίκου το πρώτο τριήμερο κάθε μηνός, κατέστη αυτός υπερήμερος ως προς την καταβολή και της ενδίκου διατροφής από της παρελεύσεως της δήλης αυτής ημέρας, απορριπτομένου του περί του αντιθέτου ισχυρισμού αυτού και σχετικού λόγου της εφέσεως ως κατ' ουσία αβασίμου.
Με βάση τα ανωτέρω αποδειχθέντα πραγματικά περιστατικά, η εκκαλουμένη απόφαση, που δέχθηκε προϋπάρχουσα, με το προαναφερόμενο ιδιωτικό συμφωνητικό, συμφωνία των διαδίκων για καταβολή εκ μέρους του εναγομένου ποσού 80.000 δραχμών μηνιαίως ως διατροφή του ανηλίκου, από το οποίο μετά την καταβολή του μισού αυτού ποσού επιδίκασε το υπόλοιπο μισό, δηλαδή 40.000 δρχ. μηνιαίως, ενώ, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, έπρεπε να επιδικάσει για την αιτία αυτή 20.000 δρχ. ή 59 ευρώ μηνιαίως εσφαλμένα τις αποδείξεις εκτίμησε, γι' αυτό και πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτώς ως κατ' ουσία βάσιμος ο σχετικός λόγος της εφέσεως. Μετά ταύτα και αφού δεν υπάρχει προς έρευνα άλλος λόγος εφέσεως πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή ως κατ' ουσία βάσιμη η ένδικη έφεση και εξαφανισθεί η εκκαλουμένη απόφαση (άρθρ. 535 παρ. 1 ΚΠολΔ). Στη συνέχεια το Δικαστήριο τούτο, κρατώντας την υπόθεση και δικάζοντας κατ' ουσία επί της αγωγής, πρέπει να κάνει εν μέρει δεκτή ως κατ' ουσία βάσιμη η ένδικη έφεση και εξαφανισθεί η εκκαλουμένη απόφαση (άρθρ. 535 παρ. 1 ΚΠολΔ). Στη συνέχεια το Δικαστήριο τούτο, κρατώντας την υπόθεση και δικάζοντας κατ' ουσία επί της αγωγής, πρέπει να κάνει εν μέρει δεκτή αυτή, υποχρεωθεί ο εναγόμενος να καταβάλει στην ενάγουσα, για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου τους Π.., το ποσό των πενήντα εννέα (59) ευρώ μηνιαίως για το χρονικό διάστημα από 1-5-1996 έως 31-5-1998, με τον νόμιμο τόκο από την τρίτη ημέρα κάθε ημερολογιακού μήνα, μέχρι την εξόφληση. Τέλος πρέπει να επιβληθεί εις βάρος του εκκαλούντος-εναγομένου μέρος των δικαστικών εξόδων της εφεσιβλήτου -ενάγουσας και των δύο βαθμών δικαιοδοσίας, ανάλογα με την έκταση της νίκης και ήττας αυτών (άρθρ. 178 παρ. 1, 183 και 591 παρ. 1 ΚΠολΔ), όπως ορίζεται στο διατακτικό της παρούσας. [...]
Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, Δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα