Καραγιάννης & Συνεργάτες - Δικηγορικό Γραφείο

ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ - ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ
& ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ

ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ | ΑΘΗΝΑ - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Επικοινωνήστε μαζί μας
2103810723 (Αθήνα) | 2310525720 (Θεσσαλονίκη) | info@karagiannislawfirm.gr

Προσβολή της πατρότητας από το σύζυγο της μητέρας. Πενταετής αποσβεστική προθεσμία (Άρειος Πάγος, αριθμός απόφασης 159/2011)

Περίληψη: Προσβολή της πατρότητας από το σύζυγο της μητέρας. Πενταετής αποσβεστική προθεσμία, η οποία αρχίζει από τον τοκετό, χωρίς να ασκεί έννομη επιρροή ο χρόνος που ο ενάγων έλαβε γνώση των περιστατικών από τα οποία προκύπτει ότι η σύλληψη δεν έγινε απ΄ αυτόν. Στην ίδια προθεσμία εμπίπτει και η προσβολή λόγω τεχνητής γονιμοποίησης με σπέρμα τρίτου ενώ ο σύζυγος είχε συγατατεθεί σε τεχνητή γονιμοποίηση μόνο με δικό του σπέρμα. Αναστολή της παραγραφής επειδή ο σύζυγος εμποδίστηκε στην άσκηση της αγωγής από δόλια συμπεριφορά της μητέρας. Οι διαβεβαιώσεις της μητέρας ότι τα τέκνα είναι του συζύγου, δε συνιστούν δόλια αποτροπή του δικαιούχου να ασκήσει το δικαίωμά του, αλλά ευθεία άρνηση των περιστατικών που θεμελιώνουν το δικαίωμά του. Αοριστία του λόγου αναίρεσης όταν δεν αναφέρεται ο τόπος και ο χρόνος των περιστατικών που συνιστούν δόλια συμπεριφορά της μητέρας ούτε ότι αυτή εξακολουθούσε καθόλη τη διάρκεια του τελευταίου εξαμήνου. Απορρίπτει αναίρεση κατά της υπ΄ αριθμ. 1098/2009 απόφασης ΕφΑθ.

[...] Με την κρινόμενη 791/15-7-2009 αίτηση αναιρέσεως προσβάλλεται η 1098/27-2-2009 απόφαση του Εφετείου Αθηνών, κατάληξη της ακόλουθης διαδικαστικής διαδρομής, κατ` επιτρεπτή, κατά το άρθρο 561 παρ.2 ΚΠολΔ, εκτίμηση των διαδικαστικών εγγράφων.

Ειδικότερα με την 74230/3892/17.04.2006 αγωγή, ο δι` αυτής ενάγων και ήδη αναιρεσείων προσέβαλε την πατρότητα της πρώτης και δεύτερης των εναγομένων και ήδη αναιρεσίβλητων, παρισταμένων, λόγω της ανηλικότητάς τους, με την διορισθείσα προς τούτο ειδική επίτροπο, τα οποία γεννήθηκαν στο .......... στις 14.09.1994 και 04.11.1998, αντίστοιχα, κατά την διάρκεια του γάμου του με την συνεναγομένη τους αναιρεσίβλητη μητέρα τους και τεκμαίρονται ως γνήσια τέκνα αυτού, με προβαλλόμενο προς τούτο λόγο ότι η γονιμοποίησή τους έγινε από την τελευταία με τεχνητή γονιμοποίηση με σπέρμα τρίτου δότη χωρίς τη συγκατάθεσή του, δοθέντος ότι είχε συναίνεση μόνο σε τεχνητή γονιμοποίηση με σπέρμα δικό του, γεγονός το οποίο αυτός πληροφορήθηκε στις 13.06.2005. Επί της εν λόγω αγωγής εκδόθηκε η 1888/2008 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου, με την οποία αξιολογήθηκε ως μη νόμιμη και απορρίφθηκε, σε συνέπεια με την παραδοχή της ότι, με βάση τα ιστορούμενα στο δικόγραφο αυτής, το φερόμενο δι` αυτής προς διάγνωση δικαίωμα του ενάγοντος έχει αποσβεσθεί λόγω παρελεύσεως από τον τοκετό της οριζόμενης στην διάταξη του άρθρου 1470 αρ1 ΑΚ πενταετούς αποσβεστικής προθεσμίας, κατ’ επιτρεπτή, περί τούτου αυτεπάγγελτη έρευνα του δικαστηρίου της ουσίας και παράλληλα κατ` αποδοχή της σχετικής περί τούτου ενστάσεως των εναγομένων. Την πρωτοβάθμια αυτή απόφαση προσέβαλε ο ενάγων με την 3913/18.04.2008 έφεση, επί της οποίας εκδόθηκε η 1098/2009 απόφαση του Εφετείου Αθηνών, με την οποία το δευτεροβάθμιο δικαστήριο δέχθηκε, κατ` ακριβή κατά τούτο αντιγραφή των σχετικών αιτιολογιών της.

"Και ναι μεν σε αντίκρουση της προαναφερομένης και λαμβανομένης υπόψη αυτεπαγγέλτως ενστάσεως της αποσβεστικής προθεσμίας του άρθρο 1470 εδαφ. 1 του Α.Κ. ο ενάγων, καθ` υποφορά με την αγωγή, του προέβαλε κατ` αντένσταση τον ισχυρισμό, τον οποίο επαναφέρει ήδη και με την κρινομένη έφεσή του, ότι απετράπη δολίως από την εναγόμενη σύζυγο του ν` ασκήσει ενωρίτερα την ως άνω αγωγή του, διότι αυτή, εκμεταλλευόμενη την περί των ζητημάτων της εξωσωματικής γονιμοποιήσεως άγνοια του, καθ` όλο το από της γεννήσεως των ως άνω τέκνων της και μέχρι της 13.6.2005 χρονικό διάστημα, διαβεβαίωνε αυτόν ψευδώς ότι αυτά ήσαν γνήσια τέκνα του, αποκρύπτουσα απ` αυτόν ότι η σύλληψη των είχε γίνει με σπέρμα αγνώστου ανδρός και χωρίς την συγκατάθεση του, όμως ο περί αναστολής της αποσβεστικής αυτής προθεσμίας, λόγω δόλου της εναγομένης συζύγου του ισχυρισμός αυτός του εκκαλούντος-ενάγοντος, ως άνω διατυπούμενος, δίχως δηλαδή ειδικότερη, κατά τόπο και χρόνο, αναφορά των συνιστώντων την δολία συμπεριφορά αυτής πραγματικών περιστατικών και χωρίς μνεία ότι αυτή (δολία συμπεριφορά) εξακολουθούσε καθ` όλη την διάρκεια τον τελευταίου εξαμήνου προ της ασκήσεως της άνω αγωγής, παρίσταται προεχόντως αόριστος και ως εκ τούτου απορριπτέος. Ούτε άλλωστε δύναται να θεωρηθούν παραπλανητικές οι αποδιδόμενες από τον ενάγοντα στην εναγομένη διαβεβαιώσεις της, ότι η διαφορά του χρώματος των οφθαλμών των θυγατέρων της προς το χρώμα των δικών του οφθαλμών του εκ μητρός πάππου της, τον οποίο όμως δεν είχε γνωρίσει αυτός, καθώς επίσης και οι διαβεβαιώσεις αυτής ότι αυτές (θυγατέρες της) έχουν το ίδιο χρώμα των μαλλιών τους και της λευκής επιδερμίδας τους με το δικό του, δεδομένου ότι οι διαβεβαιώσεις της αυτές, τότε πράγματι θα συνιστούσαν παραπλανητική συμπεριφορά εκ μέρους της, εάν συνοδεύονταν και με άλλες επιπλέον παρελκυστικές διαβεβαιώσεις της, που θα απέβλεπαν δολίως να αποτρέψουν αυτόν στην εμπρόθεσμη άσκηση της αγωγής του περί προσβολής της πατρότητος των θυγατέρων της, τοιαύτα όμως επιπλέον περιστατικά, που να έλαβαν μάλιστα χώρα κατά το τελευταίο εξάμηνο προ της ασκήσεως της ενδίκου αγωγής ουδόλως έστω και κατά συνοπτικό τρόπο επικαλείται ούτος, παρότι συνομολογεί ότι ευρίσκετο σε διάσταση μετά της εναγομένης συζύγου του από του μηνός Ιουνίου του 2002, ήτοι επί τριετία προ της ασκήσεως της αγωγής".

Παράλληλα απέρριψε τον διατυπωθέντα το πρώτον με σχετικό λόγο εφέσεως ισχυρισμό του αναιρεσείοντος περί αντιθέσεως της διατάξεως του άρθρου 1470 αρ1 ΑΚ και της καθιερούμενης δι` αυτής πενταετούς αποσβεστικής προθεσμίας στο άρθρο 6 της ΕΣΔΑ, προεχόντως ως απαράδεκτο, κατ` εφαρμογή του άρθρου 527 ΚΠολΔ και με επάλληλη αιτιολογία ως κατ` ουσίαν αβάσιμο. Κατά το καταληκτικό των παραδοχών αυτών του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου συμπέρασμα.

"Επομένως, εφ` όσον κατά τα προεκτεθέντα, κατ` αυτεπάγγελτη από το Δικαστήριο τούτο έρευνα, αλλά και κατ` αποδοχή της σχετικής ενστάσεως των εναγομένων παρήλθε χρονικό διάστημα πλέον των πέντε ετών από του χρόνου του τοκετού των άνω τέκνων της δευτέρας των εφεσιβλήτων και μέχρις της ασκήσεως της άνω αγωγής, χωρίς να ανασταλεί, η υπό τον άρθρου 1470 εδαφ. 1 Α,Κ., προβλεπομένη προθεσμία, παρέπεται ότι το δικαίωμα του εκκαλούντος για προσβολή της πατρότητας αυτών απεσβέσθη και συνακόλουθα η αγωγή του τυγχάνει αβάσιμη κατ` ουσίαν και απορριπτέα. Το Πρωτοβάθμιο όμως Δικαστήριο, το οποίο έκρινε εκ της αιτίας αυτής την αγωγή ως μη νόμιμη και ακολούθως απέρριψε αυτήν ως τοιαύτη, έσφαλε κατά τον βάσιμο περί τούτου δεύτερο λόγο της κρινομένης εφέσεως, ο οποίος και πρέπει να γίνει δεκτός και εξαφανισθεί μετά ταύτα η εκκαλουμένη απόφαση. Ακολούθως, αφού διακρατηθεί η υπόθεση από το Δικαστήριο τούτο και δικάσει τούτο επί της αγωγής, πρέπει η τελευταία ν` απορριφθεί ως κατ` ουσίαν αβάσιμη". Κατά της τελευταίας αυτής αποφάσεως εναντιώνεται ο ηττηθείς εκκαλών με την ένδικη αίτηση αναιρέσεως και με την έννοια αυτή ερευνώνται στη συνέχεια κατ` αξιολογική σειρά οι διατυπούμενοι δι αυτής λόγοι αναιρέσεως. Ειδικότερα, κατά το άρθρο 559 αρ1 ΚΠολΔ λόγος ιδρύεται λόγος αναιρέσεως για ευθεία παράβαση ουσιαστικού κανόνα δικαίου, αν αυτός δεν εφαρμοσθεί, ενώ συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του ή αν εφαρμοσθεί, ενώ δεν έπρεπε, καθώς και αν εφαρμοσθεί εσφαλμένα, η δε παραβίαση εκδηλώνεται είτε με ψευδή ερμηνεία, είτε με κακή εφαρμογή, δηλαδή με εσφαλμένη ή μη υπαγωγή των πραγματικών περιστατικών στον κανόνα δικαίου.

Η παραβίαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου, που προβλέπεται ως λόγος αναιρέσεως από το άρθρο 559 αρ. 1 ΚΠολΔ, είναι δυνατό να έχει ως περιεχόμενο, πλην άλλων, την αιτίαση ότι η αγωγή ή η ένσταση επί της οποίας έκρινε σε δεύτερο βαθμό το δικαστήριο, που εξέδωσε την προσβαλλόμενη τελεσίδικη απόφαση, αξιολογήθηκε ως μη νόμιμη, ενώ θα έπρεπε να γίνει το αντίθετο σύμφωνα με το συγκεκριμένο κανόνα ουσιαστικού δικαίου. Πρόκειται για τη χαρακτηριζόμενη νομική αοριστία της αγωγής ή της ενστάσεως, η οποία ελέγχεται ως παραβίαση από το άρθρο 559 αρ. 1 ΚΠολΔ, εάν το δικαστήριο για το σχηματισμό της περί νομικής επάρκειας της αγωγής ή της ενστάσεως κρίσεώς του, αξίωσε περισσότερα στοιχεία από όσα απαιτεί ο νόμος για τη θεμελίωση του δικαιώματος ή αρκέστηκε σε λιγότερα, ενώ η ποσοτική ή ποιοτική αοριστία, η οποία υπάρχει όταν δεν αναφέρονται όλα τα στοιχεία που απαιτούνται κατά νόμο για τη θεμελίωση του αιτήματος της αγωγής ή της ενστάσεως, ελέγχεται ως παραβίαση από το άρθρο 559 αρ. 14 ΚΠολΔ, και παράλληλα από το άρθρο 559 αρ.8 ΚΠολΔ με την έννοια στην τελευταία αυτή περίπτωση ότι το δικαστήριο της ουσίας κατά τον σχηματισμό της κρίσεώς του περί αοριστίας της αγωγής ή της ενστάσεως δεν έλαβε υπόψη θεμελιωτικό αυτής ισχυρισμό, ο οποίος περιεχόταν στο δικόγραφο αυτής. Δεν στοιχειοθετείται όμως ο λόγος αυτός αναιρέσεως αν λήφθηκε υπόψη και απορρίφθηκε ο ισχυρισμός για οποιοδήποτε λόγο, τυπικό ή ουσιαστικό ή αν πρόκειται για ισχυρισμό μη νόμιμο και με την έννοια αυτή δεν ασκεί επίδραση στην έκβαση της δίκης. Εξάλλου, κατά το άρθρο 1470 Α.Κ., η προσβολή της πατρότητας αποκλείεται 1. Για το σύζυγο της μητέρας, όταν περάσει ένα έτος αφότου πληροφορήθηκε τον τοκετό και τα περιστατικά από τα οποία προκύπτει ότι η σύλληψη του τέκνου δεν έγινε από αυτόν και, σε κάθε περίπτωση, όταν περάσουν πέντε έτη από τον τοκετό. Με τη διάταξη τάσσεται αποκλειστική (αποσβεστική) προθεσμία μιας πενταετίας για την άσκηση του από το άρθρο 1467 Α.Κ. δικαιώματος προσβολής της πατρότητας από το σύζυγο, αφετήριο δε γεγονός της προθεσμίας στην περίπτωση αυτή τίθεται από το νόμο σε κάθε περίπτωση ο τοκετός με την έννοια, προφανώς, της γνώσεως του γεγονότος του τοκετού από τον πατέρα.

Στην περίπτωση αυτή είναι χωρίς έννομη επιρροή το πότε ο ενάγων έλαβε γνώση και των περιστατικών, από τα οποία προκύπτει ότι η σύλληψη του τέκνου δεν έγινε από αυτόν. Τούτο είναι σύμφωνο και με τον σκοπό για τον οποίο θεσπίσθηκε η αποσβεστική αυτή προθεσμία, που είναι ο καθορισμός χρονικού ορίου μέχρι του οποίου μπορεί να αμφισβητηθεί η πατρότητα ώστε να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο ανατροπής της βιολογικής καταγωγής του τέκνου μετά την πάροδο μεγάλου χρόνου, που καθορίσθηκε με την εν λόγω διάταξη στο ικανό χρονικό διάστημα της πενταετίας και με την έννοια αυτή η νομοθετική αυτή ρύθμιση δεν αναιρεί το καθιερούμενο από το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας, το οποίο δεν κωλύει το νομοθέτη να θεσπίζει με αντικειμενικά κριτήρια προϋποθέσεις και χρονικούς περιορισμούς στην παροχή έννομης προστασίας, όπως και εκείνος του ορισμού σύννομης και δικαιολογημένης από τα πράγματα αποσβεστικής προθεσμίας για την άσκηση του δικαιώματος. Στο πεδίο εφαρμογής της διατάξεως του άρθρου 1470 αρ.1 ΑΚ και της καθιερούμενης δι αυτής πενταετούς αποσβεστικής προθεσμίας εμπίπτει και η προσβολή της πατρότητας λόγω τεχνητής γονιμοποιήσεως με σπέρμα τρίτου ενώ ο σύζυγος είχε συγκατατεθεί σε τεχνητή γονιμοποίηση μόνο με δικό του σπέρμα, εφόσον δεν καλύπτεται η απαιτούμενη προς τούτο συναίνεσή του (άρθρο 1456, που τέθηκε με το άρθρο 1 του ν. 3089/2002). Τέλος, κατά την διάταξη του άρθρου 255 εδ.β. ΑΚ, που εφαρμόζεται αναλογικώς, κατ` επιταγή του άρθρου 279 ΑΚ, και επί αποσβεστικών προθεσμιών, η παραγραφή αναστέλλεται, αν μέσα στο τελευταίο εξάμηνο του χρόνου της, ο δικαιούχος εμποδίστηκε να ασκήσει την αξίωσή του με δόλια συμπεριφορά του δικαιούχου. Η διάταξη αυτή αποτελεί ειδικότερη έκφραση της γενικής αρχής του δικαίου, σύμφωνα με την οποία ο δόλος δεν είναι ανεκτός. Τέτοια δόλια συμπεριφορά υπάρχει όταν οι προβαλλόμενες από τον υπόχρεο δικαιολογίες για την πρόσκαιρη μη ικανοποίηση του φερόμενου προς δικαιώματος είναι προσχηματικές και κατατείνουν στην πραγματικότητα να συνεχισθεί η απραξία του δικαιούχου στη δικαστική επιδίωξη του δικαιώματός του και την παρέλευση άπρακτης οριζόμενης προς τούτο παραγραφής ή αποσβεστικής προθεσμίας.

Σε συνέπεια με τις νομικές αυτές παραδοχές (α) η αγωγή του αναιρεσείοντος ήταν μη νόμιμη, ως υποκύψαν το φερόμενο δι` αυτής προς διάγνωση δικαίωμα προσβολής της τεκμαιρόμενης πατρότητάς του, με βάση το ιστορούμενο περιεχόμενο αυτής, στην προβλεπόμενη από την διάταξη του άρθρου 1470 αρ. 1 ΑΚ πενταετή αποσβεστικής προθεσμίας και (β) ομοίως αξιολογείται ως μη νόμιμη η κατά την εκτίμηση της προσβαλλόμενης αποφάσεως προταθείσα από τον αναιρεσείοντα καθ’ υποφορά με την αγωγή και επαναδικασθείσα με σχετικό λόγο εφέσεως αντένστασή του περί αναστολής της εν λόγω αποσβεστικής προθεσμίας, κατά τα θεμελιωτικά της οποίας πραγματικά περιστατικά "απετράπη δολίως από την εναγόμενη σύζυγό του να ασκήσει νωρίτερα την ως άνω αγωγή του, διότι αυτή, εκμεταλλευόμενη την περί των ζητημάτων της εξωσωματικής γονιμοποιήσεως άγνοιά του, καθόλο το έτος της γεννήσεως των ως άνω τέκνων τους και μέχρι της 13.06.2005 χρονικό διάστημα βεβαίωνε αυτόν ψευδώς ότι αυτά ήταν γνήσια τέκνα του, αποκρύπτουσα απ` αυτόν ότι η σύλληψή των είχε γίνει με σπέρμα άγνωστου ανδρός και χωρίς τη συγκατάθεσή του". Και τούτο για τον λόγο ότι η επικαλούμενη προς θεμελίωση της εν λόγω αντενστάσεως συμπεριφορά της τρίτης των αναιρεσίβλητων δεν συνιστά δόλια αποτροπή του δικαιούχου αναιρεσείοντος για την εμπρόθεσμη άσκηση του δικαιώματός του προσβολής της πατρότητας, αλλά πρόκειται για δηλώσεις αυτής προς διατύπωση ευθείας αρνήσεως των θεμελιωτικών του εν λόγω δικαιώματός του πραγματικών περιστατικών και με την έννοια αυτή δεν αποτελεί παραπλανητική συμπεριφορά δυνάμενη με οποιονδήποτε τρόπο να οδηγήσει σε απραξία του αναιρεσείοντος μέχρι συμπληρώσεως της αποσβεστικής προθεσμίας, που προϋποθέτει παραδοχή του δικαιώματος και αποτροπή στην άσκηση αυτού με δόλιες ενέργειες.

Επομένως σε ορθό κατ` αποτέλεσμα διατακτικό κατέληξε η προσβαλλόμενη απόφαση, η οποία απέρριψε την αγωγή του αναιρεσείοντος, με την εσφαλμένη αξιολόγηση αυτής ως κατουσίαν αβάσιμης και την αντένσταση αυτού ως αόριστη, εσφαλμένες αιτιολογίες των οποίων δεν δικαιολογείται η αντικατάσταση, εφόσον δεν υπάρχει έννομο συμφέρον αυτού προς αποτροπή προκύπτοντος εξ αυτών βλαπτικού για εκείνον δεδικασμένου (ΚΠολΔ 578). Επομένως οι προβαλλόμενες κατά σειρά αναιρετικές αιτιάσεις από το άρθρο 559 αρ. 1 και 8 ΚΠολΔ, με την έννοια της παραβιάσεως των αμέσως παραπάνω σημειωμένων διατάξεων και της μη λήψεως υπόψη της αξιολογούμενης, ως μη νόμιμης αντενστάσεώς του περί αναστολής της αποσβεστικής προθεσμίας, λόγω της επιδειχθείσης δόλιας συμπεριφοράς της τρίτης των αναιρεσίβλητων και του μη ασκούντος ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης ισχυρισμού του ότι η εν λόγω αποσβεστική προθεσμία διακόπηκε με την τήρηση της προπαρασκευαστικής διαδικασίας με την υποβολή κατά το έτος 2006 αιτήσεως για τον διορισμό ειδικού επιτρόπου για την πρώτη και δεύτερη των αναιρεσίβλητων, ελέγχονται ως αβάσιμες. Ομοια αρνητικά αξιολογούνται, ως αβάσιμες, οι απομένουσες προς έρευνα αναιρετικές αιτιάσεις από το άρθρο 559 αρ. 12 και 19 ΚΠολΔ, που προϋποθέτουν ότι το δικαστήριο εισήλθε στην ουσία της υποθέσεως και διατύπωσε αποδεικτικό πόρισμα. Συνακόλουθα αυτών πρέπει να απορριφθεί η ένδικη αίτηση αναιρέσεως, με παράλληλη καταδίκη του αναιρεσείοντος στα δικαστικά έξοδα των αναιρεσίβλητων, που κατέθεσαν προτάσεις, τα οποία ορίζει στο ποσό των 2.700,00 ευρώ (ΚΠολΔ 183)

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Απορρίπτει την 791/15-7-2009 αίτηση για αναίρεση της 1098/27-2-2009 αποφάσεως του Εφετείου Αθηνών. Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα των αναιρεσίβλητων, τα οποία ορίζει στο ποσό των δύο χιλιάδων επτακοσίων (2.700) ευρώ.

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, Δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα

Επικοινωνία

Θεσσαλονίκη

Πολυτεχνείου 21 (6ος Όροφος), 54626

2310525720

Αθήνα

Σολωμού 58 και Πατησίων (6ος Όροφος), 10682

2103810723

Για να σας παρέχουμε την καλύτερη online εμπειρία, χρησιμοποιούμε cookies.