Κληρονομική επαγωγή σε ανηλίκους. Ευεργέτημα της απογραφής. Άδεια αποποίησης κληρονομίας από την ασκούσα τη γονική μέριμνα (Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών, αριθμός απόφασης 855/2012).
Περίληψη: Πολιτική Δικονομία. Εκούσια Δικαιοδοσία. Κληρονομική επαγωγή σε ανηλίκους. Ευεργέτημα της απογραφής. Άδεια αποποίησης κληρονομίας από την ασκούσα τη γονική μέριμνα. Προθεσμία αποποίησης. Διακοπή της προθεσμίας με την κατάθεση δικογράφου. Αίτηση για παροχή άδειας αποποίησης κληρονομίας επαχθείσας σε ανηλίκους από την μητέρα τους ως ασκούσα τη γονική μέριμνα αυτών. Θάνατος του πατρός τους. Κληρονομία με έλλειψη ενεργητικού και ύπαρξη χρεών. Επαγωγή της κληρονομίας στα ανήλικα με το ευεργέτημα της απογραφής. Προγενέστερη αποποίηση της μητρός και της εν τω μεταξύ ενηλικιωθείσας αδελφής της ανήλικης. Δέχεται την αίτηση και παρέχει άδεια στην αιτούσα-μητέρα όπως προβεί σε δήλωση αποποίησης της εξ αδιαθέτου επαχθείσας κληρονομίας του πατέρα της ανήλικης κόρης της, παρά την επαγωγή με το ευεργέτημα της απογραφής, προς αποφυγή ταλαιπωριών.
[...] Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1710, 1711, 1846, 1847, 1848, 1854 και 1856 ΑΚ, προκύπτουν τα ακόλουθα: α) Κατά το χρόνο του θανάτου του προσώπου, η περιουσία του επάγεται αυτοδικαίως στους κληρονόμους του, οι οποίοι μπορούν να την αποποιηθούν μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών, που αρχίζει από τότε που έμαθαν την επαγωγή και το λόγο της, β) η αποποίηση αυτή γίνεται με δήλωση στη Γραμματεία του Δικαστηρίου της κληρονομίας (άρθρο 812 ΚΠολΔ) και γ) αν ο κληρονόμος αποποιηθεί την κληρονομία, η επαγωγή σε εκείνον που αποποιήθηκε, θεωρείται ότι δεν έγινε και στην περίπτωση αυτή επάγεται σε εκείνον που θα είχε κληθεί, αν αυτός που αποποιήθηκε, δεν ζούσε κατά το χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου. Στην τελευταία αυτή περίπτωση η προθεσμία των τεσσάρων μηνών αρχίζει από τη γνώση της αποποίησης του προηγουμένου και της εξαιτίας αυτής κλήσης του επόμενου κληρονόμου. Η προθεσμία της αποποίησης τρέχει, εφόσον ο νόμος δεν διακρίνει, και κατά προσώπων ανικάνων προς δικαιοπραξία, όμως αυτή διακόπτεται για όσους λόγους ισχύουν επί παραγραφής (άρθρα 260 επ. ΑΚ), μεταξύ των οποίων και η διάταξη του άρθρου 261 (κατάθεση δικογράφου στη γραμματεία του Δικαστηρίου). Τα γεγονότα της γνώσης της επαγωγής (υπό την έννοια της βάσιμης πληροφόρησης της ύπαρξης των πραγματικών και νομικών προϋποθέσεων, η συνδρομή των οποίων επιφέρει την αυτοδίκαιη κτήση της κληρονομίας) και αθροιστικά του λόγου επαγωγής (δηλαδή της κλήσης εκ του νόμου ως εξ αδιαθέτου κληρονόμου) ερευνώνται αν συντρέχουν στο πρόσωπο του εκπροσωπούντος τον ανίκανο. Τέλος, αναφορικά με την αποποίηση της κληρονομίας από ανήλικο, αυτή γίνεται κατά τις διατάξεις των άρθρων 1526 και 1625 παρ. 1 εδ. α’ ΑΚ σε συνδυασμό με τα άρθρα 1510 επ. ΑΚ, από τους ασκούντες τη γονική μέριμνα, μετά από σχετική άδεια του Δικαστηρίου (ΑΠ 493/2003 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΑΚ Γεωργιάδη-Σταθόπουλου, εκδ. 1996, άρθρα 1847-1848, αριθμ. 11, 12, 17).
Η αιτούσα, ζητεί, υπό την ιδιότητά της ως ασκούσας τη γονική μέριμνα των ανηλίκων τέκνων της, να της χορηγηθεί η δικαστική άδεια να αποποιηθεί για λογαριασμό των τέκνων της και λόγω της χρονικά προγενέστερης αποποιήσεως της ιδίας (αιτούσας), την επαχθείσα σε αυτά κληρονομία του πατέρα τους, .......... , ο οποίος απεβίωσε στη Νέα Ιωνία Αττικής, στις 15/11/2010, χωρίς να αφήσει διαθήκη, για το λόγο ότι η κληρονομία του στερείται παντελώς ενεργητικού, ενώ αντιθέτως έχει μόνο παθητικό και, ως εκ τούτου, η αποδοχή της καθίσταται επιζήμια και μη συνάδουσα προς το συμφέρον των τέκνων, αλλά αντιθέτως θα τους προκαλέσει ανεπανόρθωτη οικονομική (περιουσιακή) βλάβη. Με το περιεχόμενο αυτό, η αίτηση αρμοδίως εισάγεται καθ’ ύλην και κατά τόπον στο Δικαστήριο, προκειμένου να συζητηθεί κατά την διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας, σύμφωνα με τα άρθρα 739, 740 και 797 ΚΠολΔ και είναι ορισμένη (άρθρο 216 αρ. 1 ΚΠολΔ) και νόμιμη, στηριζόμενη στις ως άνω αναφερόμενες διατάξεις, σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 1510, 1526 και 1625 παρ. 1 ΑΚ. Πρέπει, επομένως, να ερευνηθεί περαιτέρω κατ’ ουσίαν, δεδομένου ότι έχει τηρηθεί η προδικασία που προβλέπει η διάταξη του άρθρου 748 παρ. 2 ΚΠολΔ (βλ. την υπ’ αριθ. 10686/10-3-2011 έκθεση επιδόσεως του δικαστικού επιμελητή της περιφέρειας του Πρωτοδικείου Αθηνών, Γεώργιου Α. Γρηγόρη, από την οποία αποδεικνύεται η εμπρόθεσμη επίδοση της κρινόμενης αίτησης στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Αθηνών). Από την εκτίμηση της ένορκης κατάθεσης του μάρτυρα της αιτούσας στο ακροατήριο του Δικαστηρίου, ήτοι του ............................................... (βλ. πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης) και όλων των εγγράφων, που προσκομίζει η αιτούσα, αποδείχτηκαν, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Στις 15/11/2010, απεβίωσε στο Νοσοκομείο Αγία Όλγα, στη Νέα Ιωνία Αττικής, ο σύζυγος της αιτούσας και πατέρας των παιδιών τους, .................. , κάτοικος όσο ζούσε Αχαρνών Αττικής (οδ. ...........), καταλείποντας ως πλησιέστερους συγγενείς του κατά το χρόνο θανάτου του (βλ. το με αριθμ. πρωτ. 91360/30-11-2010 πιστοποιητικό του Δημάρχου Αχαρνών Αττικής, καθώς και το με αριθμ. πρωτ. 91628/30-11-2010 πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης του Δημάρχου Αχαρνών Αττικής) και επειδή δεν άφησε διαθήκη (βλ. το με αριθμ. πρωτ. 3853/24-1-2012 πιστοποιητικό του Τμήματος Διαθηκών του Πρωτοδικείου Αθηνών), ως εξ αδιαθέτου κληρονόμους του, κατά την αναλογούσα σε έκαστη μερίδα του επί της κληρονομίας, τη νόμιμη σύζυγό του, ........................ , η οποία αποποιήθηκε νομίμως την επαχθείσα σε αυτήν κληρονομία (βλ. την υπ’ αριθμ. 1185/24-2-2011 έκθεση αποποίησης κληρονομίας ενώπιον του Γραμματέα του Τμήματος Γενικού Αρχείου του Πρωτοδικείου Αθηνών) και τις θυγατέρες του, ............. . Εξαιτίας της ως άνω χρονικά προγενέστερης αποποιήσεως της ...................... , η κληρονομία επήχθη τελικώς (άρθρα 1814 και 1856 ΑΚ) στις κόρες της αιτούσας, που έγιναν καθολικές κληρονόμοι του αποβιώσαντος, με το ευεργέτημα της απογραφής (άρθρα 1902 παρ. 2, 1527 και 1650 του ΑΚ).
Η ..................... ενηλικιώθηκε την 31/7/2011 και έχει ήδη προβεί σε αποποίηση της κληρονομίας του πατέρα της (βλ. την υπ’ αριθμ. 6039/14-9-2011 έκθεση αποποίησης κληρονομίας ενώπιον του Γραμματέα του Τμήματος Γενικού Αρχείου του Πρωτοδικείου Αθηνών). Ως προς την ανήλικη κόρη της αιτούσας, ..................... , η τετράμηνη προθεσμία αποποίησης, που αναφέρεται στην πιο πάνω μείζονα σκέψη, άρχισε από την επομένη της τελευταίας γενομένης αποποίησης, κατά τη σειρά της εξ αδιαθέτου διαδοχής, ήτοι της αδελφής της (από τις 14/9/2011), πλην όμως έχει ήδη διακοπεί με την κατάθεση της κρινόμενης αίτησης στη Γραμματεία του Δικαστηρίου (στις 2/3/2011), μέχρις εκδόσεως της παρούσας αποφάσεως. Περαιτέρω, αποδείχτηκε ότι η κληρονομιαία περιουσία, που επήχθη στην ανήλικη, στερείται παντελώς ενεργητικού, καθώς ο κληρονομούμενος ουδέν περιουσιακό στοιχείο άφησε κατά το χρόνο θανάτου του, κινητό ή ακίνητο, αλλά (άφησε) μόνο χρέη, όπως προκύπτει και δη για το σχηματισμό πλήρους δικανικής πεποίθησης του Δικαστηρίου (που απαιτείται και στην διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας) από την αποποίηση της αιτούσας και της ήδη ενήλικης θυγατέρας της, ..................., σε συνδυασμό με τη κατάθεση του μάρτυρα της αιτούσας και τα προσκομιζόμενα έγγραφα, ήτοι: α) την κατάσταση οφειλομένων εισφορών προς τον ΟΑΕΕ, ετών 2009-2010, ποσού 8.552,90 ευρώ και β) τις επιστολές της .. Τράπεζας, της Τράπεζας ......... και της ........... Τράπεζας της Ελλάδος, σύμφωνα με τις οποίες η ομόρρυθμη εταιρεία «.....................» (στην οποία συμμετείχε ο αποβιώσας ως ομόρρυθμος εταίρος), έχει οφειλές προς τις Τράπεζες, ποσών 15.108,18 ευρώ, 33.872,97 ευρώ και 33.320,97 ευρώ, αντιστοίχως. Κατόπιν των ανωτέρω, είναι προφανές ότι, παρά την επαγωγή της ως άνω κληρονομίας στην ανήλικη κόρη της αιτούσας με το ευεργέτημα της απογραφής, προς αποφυγή άσκοπων ταλαιπωριών και δαπανών της και ενόψει του κατάχρεου της κληρονομίας του κληρονομούμενου πατέρα της, συντρέχει νόμιμος λόγος να παρασχεθεί από το Δικαστήριο στην αιτούσα η σχετική άδεια αποποίησης για λογαριασμό της ανήλικης κόρης της. Συνακόλουθα, η αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και ως ουσιαστικά βάσιμη, σύμφωνα με τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό.
ΓIA TOYΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ: ΔΕΧΕΤΑΙ την αίτηση. ΠΑΡΕΧΕΙ την άδεια στην αιτούσα, ..............., χήρα ........... , κάτοικο Αχαρνών Αττικής (οδ. ..................), ως ασκούσα την αποκλειστική γονική μέριμνα και επιμέλεια της ανήλικης κόρης της, ..................... , που γεννήθηκε στις 31/7/2005, όπως προβεί για λογαριασμό της, υπό την ιδιότητά της αυτή, σε νομότυπη δήλωση αποποίησης της εξ αδιαθέτου επαχθείσας σε αυτήν κληρονομίας του πατέρα της ανήλικης κόρης της, ...... ............... ...., ο οποίος απεβίωσε στη Νέα Ιωνία Αττικής (Νοσοκομείο Αγία Όλγα), στις 15/11/2010.
Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, Δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα