Εκούσια δικαιοδοσία - Διαδικασία για έκδοση κληρονομητηρίου (Μονομελές Πρωτοδικείο Θηβών, αριθμός απόφασης 8/2009)
Περίληψη: Δικονομία πολιτική. Εκούσια δικαιοδοσία. Διαδικασία για έκδοση κληρονομητηρίου. Κύρια παρέμβαση. Φύση και συνέπειες αυτής στη σχετική δίκη. Προϋποθέσεις με τις οποίες ο καθού η αίτηση αποκτά την ιδιότητα του διαδίκου. Προϋποθέσεις βασιμότητας της αίτησης για έκδοση κληρονομητηρίου.
[...] Κατά τις διατάξεις των άρθρων 286 και 290 ΚΠολΔ, οι οποίες εφαρμόζονται και στην εκούσια δικαιοδοσία (βλ. Β. Βαθρακοκοίλη, συμπληρωματικό τόμο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, ερμηνευτική-νομολογιακή ανάλυση, έκδ. 2006, σελ. 322 § 1), η δίκη διακόπτεται, μεταξύ άλλων περιπτώσεων, και αν, εωσότου τελειώσει η προφορική συζήτηση, μετά την οποία εκδίδεται η οριστική απόφαση, πεθάνει κάποιος διάδικος, η δε επανάληψη της δίκης που έχει διακοπεί μπορεί να γίνει εκούσια με ρητή ή σιωπηρή δήλωση του διαδίκου υπέρ του οποίου επήλθε η διακοπή. Στην προκειμένη περίπτωση, μετά την άσκηση της κύριας παρέμβασης, επήλθε βίαιη διακοπή της δίκης, με το θάνατο του δευτέρου των κυρίως παρεμβαινόντων, Χ.Κ. Το θάνατο του τελευταίου γνωστοποίησαν με προφορική δήλωση, που καταχωρίστηκε στα πρακτικά συνεδρίασης του δικαστηρίου αυτού, του πληρεξουσίου δικηγόρου τους, οι λοιποί κυρίως παρεμβαίνοντες, καθώς και οι νόμιμοι κληρονόμοι του (...) Μετά από αυτά, νόμιμα συνεχίζεται η δίκη, σύμφωνα με τα ως άνω εκτιθέμενα, ύστερα από τη δήλωση στο ακροατήριο του πληρεξουσίου δικηγόρου των κυρίως παρεμβαινόντων, ότι επαναλαμβάνουν τη δίκη οι νόμιμοι κληρονόμοι του θανόντος (...) Περαιτέρω, οι κυρίως παρεμβαίνοντες άσκησαν την υπό κρίση κύρια παρέμβαση επί της από 28.05.2008 (...) αίτησης των καθ` ών η κύρια παρέμβαση (...) η συζήτηση της οποίας ματαιώθηκε. Πλην όμως, με την παραδεκτή άσκησή της, η κύρια παρέμβαση απέκτησε αυτοτέλεια έναντι της αίτησης, αποδεσμευθείσα πλέον από τη διαδικαστική τύχη της.
Επομένως, η συζήτηση της κύριας παρέμβασης δύναται να γίνει παραδεκτά χωριστά από αυτήν της κύριας υπόθεσης, αφού η κύρια παρέμβαση έχει αυτοτέλεια σε σχέση με την αίτηση, μη επηρεαζόμενης πλέον της περαιτέρω ερευνάς της από την κύρια υπόθεση, παρά το γεγονός ότι η συζήτηση της αίτησης ματαιώθηκε. Επομένως η υπό κρίση παρέμβαση πρέπει να δικαστεί μόνη της, σύμφωνα με τα ως άνω εκτιθέμενα. Περαιτέρω, οι καθ` ων η κύρια παρέμβαση (...) δεν απέκτησαν την ιδιότητα του διαδίκου, σύμφωνα με τα εις τη μείζονα σκέψη της παρούσας αναφερόμενα. Με την κρινόμενη κύρια παρέμβασή τους, οι κυρίως παρεμβαίνοντες ζητούν να χορηγηθεί κληρονομητήριο, το οποίο να πιστοποιεί το κληρονομικό δικαίωμα και την προσήκουσα κληρονομική μερίδα των αναφερομένων στην κυρία παρέμβαση προσώπων και ότι είναι μοναδικοί κληρονόμοι στην κληρονομιά της πρώτης εξαδέλφης τους Χ.Σ. (...) η οποία απεβίωσε στα (...) στις (...) αφού με την υπ` αριθμ. 14889/2003 δημόσια διαθήκη της, που συντάχθηκε ενώπιον του συμβολαιογράφου Θηβών Κ.Π. και δημοσιεύθηκε νομίμως, εγκατέστησε ως κληρονόμο την αδελφή της Α. (...), μόνο δε σε περίπτωση ταυτόχρονης συναποβίωσής τους (της κληρονομουμένης και της αδελφής αυτής) θα καθίσταντο κληρονόμοι της οι Π.Κ. Κ.Κ. Περαιτέρω, εκθέτουν ότι η προαναφερθείσα (Α.Σ.), αδελφή της κληρονομουμένης (Χ.Σ.) απεβίωσε προ του θανάτου της τελευταίας, μη επισυμβάντος ούτω ταυτοχρόνου θανάτου (συναποβίωσης) των δύο ως άνω αδελφών, με αποτέλεσμα να μην τυγχάνει εφαρμογής η προαναφερόμενη (υπ` αριθμ. 14889/2003) διαθήκη, επομένως, αφού δεν χωρεί εκ διαθήκης διαδοχή, συντρέχει περίπτωση εξ αδιαθέτου διαδοχής. Η υπό κρίση κυρία παρέμβαση αρμοδίως εισάγεται για να συζητηθεί ενώπιον αυτού του δικαστηρίου με την προκειμένη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 120, 121 ΕνΑΚ, 739, 740, 741-781, 810 και 819 ΚΠολΔ, 3 § 3 ΕνΚΠολΔ και 30 ν. 1329/1983), είναι δε νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1710, 1816, 1956 επ. ΑΚ, σε συνδυασμό και με εκείνες των άρθρων 819 επ. ΚΠολΔ. Επομένως, πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω κατ` ουσίαν.
Από τα έγγραφα που προσκομίζουν οι κυρίως παρεμβαίνοντες, αποδεικνύονται τα ακόλουθα: Η κληρονομούμενη Χ.Σ. (...) απεβίωσε στα (...) στις 22.04.2008. Κατά τον χρόνο του θανάτου της η ανωτέρω κατέλιπε την προμνησθείσα υπ` αριθ. 14889/14.05.2003 δημόσια διαθήκη, που δημοσιεύθηκε νομίμως στις 08.05.2008 δυνάμει του υπ` αριθμ. 125 πρακτικού, και με την οποία ονόμασε κληρονόμο της την αδελφή της (Α.Σ.) και στην οποία αναφέρει (βλ. το προσκομιζόμενο με αριθμό 125/2008 πρακτικό δημοσίευσης του παρόντος δικαστηρίου) οτι, σε περίπτωση ταυτοχρόνου θανάτου της με την ως άνω αδελφή της Α., δηλαδή, σε περίπτωση ταυτόχρονης συναποβίωσής τους, επιθυμεί η περιουσία της να περιέλθει στα εξαδέλφια της Π.Κ. και Κ.Κ., κατοίκους Αθηνών, κοινά, αδιαίρετα και σε ισομοιρία στον καθένα από αυτούς. Η προαναφερθείσα, όμως, αδελφή της κληρονομουμένης είχε προαποβιώσει της κληρονομουμένης, και οι κυρίως παρεμβαίνοντες ισχυρίζονται ότι, επειδή η Χ.Σ. και η Α.Σ. δεν συναποβίωσαν (άρα, δεν πληρώθηκε ο όρος της ταυτόχρονης συναποβίωσής), τυγχάνει ανεφάρμοστη η προμνησθείσα υπ` αριθμ. 14889/2003 διαθήκη της Χ.Σ., και επομένως δεν συντρέχει περίπτωση εκ διαθήκης, αλλά εξ αδιαθέτου διαδοχής. Εν προκειμένω όμως ανακύπτει αμφιβολία, σχετικά με την αληθινή βούληση της διαθέτιδος, σχετικά, δηλαδή, με το αν η βούληση της ήταν να εγκατασταθούν ως κληρονόμοι μόνον οι Π.Κ. και Κ.Κ., εάν η αδελφή αυτής (διαθέτιδος) δεν ζούσε κατά τον χρόνο του θανάτου της, και όχι μόνον στην περίπτωση που πέθαιναν ταυτόχρονα η κληρονομουμένη και η αδελφή της και, επομένως, σε περίπτωση εκ διαθήκης κληρονομικής διαδοχής της κληρονομιαίας περιουσίας της αποβιώσασας (Χ.Σ.) δεν θα εκαλούντο ως εξ αδιαθέτου κληρονόμοι της οι κυρίως παρεμβαίνοντες.
Τούτο όμως θα συναχθεί από την ερμηνεία της διαθήκης που δεν μπορεί να γίνει με την προκειμένη διαδικασία, αλλά στο πλαίσιο της αμφισβητούμενης δικαιοδοσίας. Συνακόλουθα, εφ` όσον δεν προκύπτει ευθέως και με ασφάλεια το κληρονομικό δικαίωμα των κυρίως παρεμβαινόντων, αλλά μπορεί να συναχθεί από την ερμηνεία της υπ` αριθμ. 14889/2003 διαθήκης της Χ.Σ., είναι ασαφές και αμφίβολο το αξιούμενο κληρονομικό τους δικαίωμα, και για το λόγο αυτό η κρινόμενη κύρια παρέμβαση πρέπει να απορριφθεί ως ουσιαστικά αβάσιμη.
Δημήτριος Χ. Καραγιάννης και Συνεργάτες, Δικηγορικό Γραφείο, Θεσσαλονίκη - Αθήνα